আহকচোন জানো দেশৰ প্ৰথমটো পেট্ৰলিয়াম কোম্পানী ইণ্ডিয়ান অইলৰ বিষয়ে; দেশত ৭১হাজাৰতকৈ অধিক পাম্প আৰু দৈনিক বিক্ৰী হয় ২৪ কোটি লিটাৰ পেট্ৰল

চৰকাৰৰ ১১টা মহাৰত্ন কোম্পানীৰ ভিতৰত ই অন্যতম। ভাৰতত প্ৰতিদিনে ৫৯ কোটি লিটাৰ পেট্ৰল বিক্ৰী হয়। ইয়াত ইণ্ডিয়ান অইলৰ অংশ ২৪ কোটি লিটাৰ। সমগ্ৰ দেশতে ইণ্ডিয়ান অইলৰ সৰ্বাধিক ৭১ হাজাৰ ইন্ধন ষ্টেচন আছে। ভাৰতৰ উপৰিও ই শ্ৰীলংকা, মধ্যপ্ৰাচ্য, মৰিচাছতো উপস্থিত।

বৰ্তমান ভাৰতীয় তেল কোম্পানীটোৰ ওপৰত আলোচনা চলি আছে কাৰণ কোম্পানীটোৰ প্ৰাক্তন সচিবে তেল মন্ত্ৰালয়ে জাৰি কৰা প্ৰতিবেদনত বৃহৎ চহৰত ডিজেল বাহন নিষিদ্ধ কৰাৰ পৰামৰ্শ আগবঢ়াইছে।ৰেলপথ নিৰ্মাণৰ সময়ত তেল পোৱা গৈছিল আৰু ভাৰতত প্ৰথম পেট্ৰলিয়াম শোধনাগাৰ নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল

১৮৬৭ চনত ৰেলপথ বিছাৰি থকাৰ সময়তে ভাৰতত প্ৰথমবাৰৰ বাবে ব্ৰিটিছে পেট্ৰলিয়াম তেল লাভ কৰে। ৩৩ বছৰৰ পাছত ১৯০১ চনত ভাৰতত প্ৰথম পেট্ৰলিয়াম তেল শোধনাগাৰ নিৰ্মাণ কৰা হয়। অসমৰ ডিগবৈত নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।১৯৪৭ চনৰ পিছত এই খণ্ডই শক্তিৰ বৰ্ধিত চাহিদা আৰু দেশৰ উন্নয়নৰ বাবে বৃহৎ পৰিসৰত কাম কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে।এতিয়ালৈকে ভাৰতকে ধৰি বিশ্বৰ বিভিন্ন দেশৰ বাবে পেট্ৰলিয়াম তেল ইমানেই গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছিল যে ইয়াক ‘ক’লা সোণ’ বুলি কোৱা হৈছিল।

কিন্তু ভাৰতত স্বাধীনতাৰ পাছতো শক্তি খণ্ডত বিদেশী কোম্পানীৰ আধিপত্য অব্যাহত থাকিল। ভাৰতৰ তেল উদ্যোগৰ কমাণ্ড সম্পূৰ্ণৰূপে ‘ষ্টেণ্ডাৰ্ড ভেকুৱাম’ আৰু ‘কেলটেক্স’ৰ দৰে বিদেশী কোম্পানীৰ হাতত আছিল।প্ৰথমতে ১৯৫৮ চনত ভাৰত চৰকাৰে ছোভিয়েট ইউনিয়ন (আজিৰ ৰাছিয়া) আৰু ৰোমানিয়াৰ সহায়ত ইণ্ডিয়ান ৰিফাইনেৰী লিমিটেড আৰম্ভ কৰে। পৰৱৰ্তী সময়ত ইণ্ডিয়ান ৰিফাইনেৰী লিমিটেড ইণ্ডিয়ান অইল কোম্পানীত একত্ৰিত হৈ ভাৰতীয় তেল নিগম হিচাপে পৰিগণিত হয়।

১৯৫৯ চনত ইণ্ডিয়ান অইল কোম্পানী এটা সাংবিধানিক সংস্থা হিচাপে আৰম্ভ হৈছিল১৯৫৯ চনত ইণ্ডিয়ান অইল কোম্পানী এটা সাংবিধানিক সংস্থা হিচাপে আৰম্ভ হয়। প্ৰথম অৱস্থাত এই কোম্পানীটোৰ কাম আছিল কেৱল ৰাজ্যসমূহক তেলৰ সামগ্ৰী যোগান ধৰা। তাৰ পিছত কোম্পানীটোৱে ৰাজ্যসমূহৰ শোধনাগাৰৰ পৰা অহা তেল বিক্ৰী কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। ১৯৬১ চনৰ পিছত ইণ্ডিয়ান অইলে মূল্যৰ ক্ষেত্ৰত বিদেশী কোম্পানীসমূহৰ সৈতে যুঁজিবলগীয়া হৈছিল। সেই সময়ত ভাৰতৰ একমাত্ৰ তেল কোম্পানী আছিল।

ক্ৰমান্বয়ে বিদেশী কোম্পানীৰ সন্মুখত ভাৰতত তেল আৰু গেছৰ আমদানি-ৰপ্তানিৰ ক্ষেত্ৰত কোম্পানীটোৱে উত্থান ঘটাবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। এই সময়লৈকে ইণ্ডিয়ান অইলৰ নিজা কোনো আউটলেট নাছিল। আগতে খুচুৰা বিক্ৰেতাসকলক ডাঙৰ ডাঙৰ তেল যোগান ধৰিছিল। লাহে লাহে চৰকাৰৰ সহায়ত কোম্পানীটোৱে ভাৰতত নিজৰ স্থিতি সুদৃঢ় কৰি তুলিলে। আৰু বিদেশী তেল কোম্পানীৰ লগত প্ৰতিযোগিতাত লাভৰ দিশত আগবাঢ়িবলৈ আৰম্ভ কৰিলে।

ইণ্ডিয়ান ৰিফাইনেৰী আৰু ইণ্ডিয়ান অইল কোম্পানী একত্ৰিত হৈ ইণ্ডিয়ান অইল কৰ্পৰেশ্যন গঠন কৰে৷১৯৬৪ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ইণ্ডিয়ান ৰিফাইনেৰী লিমিটেড আৰু ইণ্ডিয়ান অইল কোম্পানী একত্ৰিত হৈ ইণ্ডিয়ান অইল কৰ্পৰেশ্যন গঠন কৰা হয়। ভাৰত চৰকাৰে সিদ্ধান্ত লয় যে এতিয়াৰ পৰা সকলো তেল শোধনাগাৰৰ পেট্ৰলিয়াম সামগ্ৰী কেৱল ইণ্ডিয়ান অইলৰ জৰিয়তে বিক্ৰী কৰা হ’ব।

এই দশকত সমগ্ৰ বিশ্বতে দ্ৰুতগতিত ঔদ্যোগীকৰণ হৈছিল। ভাৰতেও এই দৌৰত দৌৰিছিল। ইয়াৰ বাবেই দেশত পেট্ৰলিয়াম সামগ্ৰীৰ চাহিদা বৃদ্ধি পালে, যাৰ বাবে চৰকাৰৰ ওপৰত ইন্ধনৰ ব্যয় বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিলে। ইয়াৰ পিছত চৰকাৰে দেশৰ সকলো ব্যক্তিগত পেট্ৰলিয়াম কোম্পানীত পেট্ৰলিয়াম সামগ্ৰীৰ আমদানি আৰু ৰপ্তানি নিষিদ্ধ কৰে। ফলত ইণ্ডিয়ান অইলে আমদানিৰ একমাত্ৰ দখল লাভ কৰিলে।

সেই বছৰতে ইণ্ডিয়ান অইলে গুৱাহাটীৰ পৰা শিলিগুৰিলৈ ভাৰতৰ প্ৰথমটো পেট্ৰলিয়াম পাইপলাইন নিৰ্মাণ সম্পূৰ্ণ কৰে। আগন্তুক দশকবোৰত ইণ্ডিয়ান অইলে বাৰাউনী, গুজৰাট, হালদিয়া, মথুৰা আদি ঠাইত শোধনাগাৰ কেন্দ্ৰ মুকলি কৰে। অসমৰ ডিগবৈত থকা ইণ্ডিয়ান অইলৰ শোধনাগাৰ কেন্দ্ৰটো বিশ্বৰ ভিতৰতে আটাইতকৈ পুৰণি বুলি ধাৰণা কৰা হৈছে।

১৯৬৫ চনত যেতিয়া ভাৰত-পাকিস্তান যুদ্ধ আৰম্ভ হৈছিল, তেতিয়া ইণ্ডিয়ান অইলেই সেনাৰ পেট্ৰলিয়ামৰ প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিছিল। যুদ্ধত প্ৰয়োজনৰ সময়ত কোম্পানীটোৱে সকলো দাবী পূৰণ কৰিছিল। যুদ্ধৰ সময়ত কোম্পানীটোৱে ভাৰতীয় সেনা আৰু বায়ুসেনাক ননষ্টপ ইন্ধন যোগান ধৰিছিল।যুদ্ধৰ সময়ত কোম্পানীটোৱে উপলব্ধি কৰিছিল যে যুদ্ধত থলুৱাভাৱে বিকশিত সম্পদ থকাটো কিমান গুৰুত্বপূৰ্ণ। এই কথা মনত ৰাখি কোম্পানীটোৱে ১৯৭২ চনত ফৰিদাবাদত এটা গৱেষণা আৰু উন্নয়ন কেন্দ্ৰ মুকলি কৰে।

১৯৯০ চনত বিশ্বৰ আন দেশৰ বাবে ভাৰতৰ বজাৰ মুকলি হয়। এই নতুন যুগত ১৯৯৫ চনত ভাৰতীয় তেল প্ৰথমবাৰৰ বাবে বোম্বাই ষ্টক এক্সচেঞ্জত তালিকাভুক্ত হয়। অৰ্থাৎ এতিয়া সমগ্ৰ বিশ্বৰ পৰা মানুহে ইণ্ডিয়ান অইলৰ শ্বেয়াৰ ক্ৰয় কৰিব পাৰিছিল। উদাৰীকৰণৰ পিছত ২০০০ চনৰ পৰা ২০১০ চনৰ ভিতৰত ইণ্ডিয়ান অইলে ডাঙৰ জাঁপ দিছিল।

২০১০ চনত ই ভাৰতৰ প্ৰথমটো কৰ্পৰেট কোম্পানী হিচাপে পৰিগণিত হয় যিয়ে ১ লাখ কোটি টকাৰ ব্যৱসায় অতিক্ৰম কৰে। বজাৰত প্ৰদৰ্শন আৰু কিছুমান পৰিমাপৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ভাৰত চৰকাৰে নিজৰ কোম্পানীসমূহক কিছুমান উপাধি দিয়ে। ইয়াৰ ভিতৰত মহাৰত্ন আৰু নৱৰত্ন আদি উপাধিও অন্তৰ্ভুক্ত। ইণ্ডিয়ান অইল চৰকাৰৰ মহাৰত্ন কোম্পানীত অন্তৰ্ভুক্ত।

চলিত বৰ্ষৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহত ইণ্ডিয়ান অইলে আদানী গ্ৰুপৰ সৈতে বন্দৰটোৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে এক চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰিছিল। ইয়াৰ ভিতৰত এল পি জি আমদানিৰ বাবে চৰকাৰী বন্দৰ বিশাখাপট্টনম বন্দৰৰ সলনি গংগাৱৰাম বন্দৰ ব্যৱহাৰ কৰাৰ চুক্তি কৰা হয়। গংগাৱৰাম বন্দৰ নিয়ন্ত্ৰিত আদানী গ্ৰুপৰ। এই সন্দৰ্ভত কংগ্ৰেছ, তৃণমূল পাৰ্টিকে ধৰি বিৰোধী দলসমূহে ব্যক্তিগত হাতত চৰকাৰী সম্পত্তিৰ অপব্যৱহাৰৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰিছিল।ইয়াৰ উপৰিও চৰকাৰে কোম্পানীটোৰ অংশীদাৰিত্ব বিক্ৰী কৰাৰ খবৰও মাজে মাজে আহি থাকে। এই সন্দৰ্ভতো বিৰোধী দলসমূহে প্ৰতিবাদ সাব্যস্ত কৰি আহিছে। কিন্তু ২০২০ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত শেষবাৰৰ বাবে ইণ্ডিয়ান অইলে স্পষ্ট কৰি দিছিল যে তেওঁলোকৰ তেনে কোনো উদ্দেশ্য নাছিল। আৰু কোম্পানীটোৰ ৫০ শতাংশতকৈ অধিক অংশীদাৰিত্ব চৰকাৰ অৰ্থাৎ ইণ্ডিয়ান অইলৰ হাতত থাকিব।