'কম কথা কওক, বেছি কাম কৰক'। ব্যক্তিগত জীৱনত এইটোৱেই আছিল প্ৰয়াত প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী মনমোহন সিঙৰ আদৰ্শ। ইয়াৰ বাবেই বিৰোধীয়ে তেওঁক প্ৰায়ে ‘মৌনমোহন’ বুলি মাতিছিল। ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ গৱৰ্ণৰ পদৰ পৰা উঠি দেশৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হ’বলৈ তেওঁ ভাৰতৰ বিত্তীয় সংস্কাৰৰ আগশাৰীৰ আছিল। এফ ডি আইৰ পৰা লাইচেন্স ৰাজলৈকে তেওঁক স্মৰণ কৰিব দেশে।
এজন ভদ্ৰলোক হিচাপে বিৰোধীৰ আক্ৰমণৰ প্ৰতি কোনো সঁহাৰি নিদি কিছু সাহসী সিদ্ধান্ত লৈ তেওঁ বিৰোধী আৰু সমালোচকক ভুল প্ৰমাণ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। প্ৰধানমন্ত্ৰী দায়িত্বত থকা কালিন অন্তিমটো ভাষণত এটি উক্তি আছিল, মৃত্যুৰ পিছত বাৰুকৈ চৰ্চা হৈছে সেই উক্তি।
২০১৪ চনৰ জানুৱাৰী মাহত প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে অনুষ্ঠিত হোৱা অন্তিম সংবাদমেলত মনমোহন সিঙে হয়তো আক্ষেপৰ সুৰেৰে কৈছিল- "মই আন্তৰিকতাৰে বিশ্বাস কৰোঁ যে সংবাদ মাধ্যম বা সংসদৰ বিৰোধী দলসমূহে মোৰ প্ৰতি যিমানখিনি নিৰ্দয় হৈছে ইতিহাস মোৰ প্ৰতি ইমান নিৰ্দয় নহ'ব।"
মনমোহন সিঙৰ মৃত্যুৰ পিছত, দলীয় সংগঠন যিয়েই নহওক কিয়, সমগ্ৰ দেশৰ ৰাজনীতিবিদৰ পৰা আৰম্ভ কৰি অন্যান্য ক্ষেত্ৰৰ বিশিষ্ট জনসাধাৰণলৈকে, সাধাৰণ মানুহ - সকলোৱে প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ মৃত্যুত শোক প্ৰকাশ কৰিছে। আনকি এসময়ত তেওঁক আটাইতকৈ দুৰ্বল প্ৰধানমন্ত্ৰী বুলি অভিহিত কৰা সেই বিজেপি নেতাসকলেও তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিছত ভাৰতীয় অৰ্থনীতিলৈ মনমোহনৰ অৱদান স্বীকাৰ কৰিছে।
প্ৰাক্তন মুখ্যমন্ত্ৰী মনমোহন সিঙৰ মৃত্যুত কংগ্ৰেছ নেতা প্ৰদীপ ভট্টাচাৰ্যই শোক প্ৰকাশ কৰি কৈছে যে, অৰ্থনীতিৰ ওপৰত মুখ্যমন্ত্ৰী মনমোহন সিঙৰ গভীৰতা এতিয়াও মোৰ মনত স্পষ্ট হৈ আছে। ৰাজ্যসভাত প্ৰৱেশ কৰি ৫ মিনিট সময় তেওঁ কথা পাতিছিল। তেওঁ কৈছিল ভাৰতৰ জিডিটি বৃদ্ধি ২ শতাংশ হ্ৰাস পাব। পিছলৈ সঁচাকৈয়ে হ্ৰাস পাইছিল। সমগ্ৰ বিশ্বৰ মানুহবোৰ আচৰিত হৈ পৰিছিল, কেনেকৈ তেওঁ এই নিখুঁত সংখ্যাটো কৈছিল। ইয়াৰ বাবেই জাপানে তেওঁক নিমন্ত্ৰণ কৰি সন্মান জনাইছিল।
যি বিশেষ পাঁচটা কাৰণত দেশ তথা ইতিহাসে তেওঁক স্মৰণ কৰিব।
১)অনুজ্ঞাপত্ৰঃ ব্যক্তিগত কোম্পানীসমূহৰ বিত্তীয় বিকাশত অনুজ্ঞাপত্ৰৰ নিয়মটো আছিল আটাইতকৈ ডাঙৰ বাধা। য'ত লাইচেন্স বা পাৰ্মিট লোৱাৰ লগত বহুত ৰেড টেপ জড়িত হৈ থাকে। অনুজ্ঞাপত্ৰৰ নিৰ্মাতা ৰাজ খতম কৰিছিল সদ্য প্ৰয়াত প্ৰধানমন্ত্ৰী গৰাকীয়ে।১৯৯১ চনৰ বিত্তীয় সংকটৰ সময়ত বহু লেনদেনৰ সমস্যাই চৰ্চালৈ আহিছিল।
সেই সময়ত মনমোহন সিঙে এই লাইচেন্স ৰাজৰ অন্ত পেলাইছিল। যাৰ দীৰ্ঘম্যাদী ফল আজি দেশবাসীয়ে উপভোগ কৰি আছে। এই সিদ্ধান্তৰ পিছতে ৰাতিটোৰ ভিতৰতে দেশত প্ৰত্যক্ষ বিদেশী বিনিয়োগ বৃদ্ধি পাইছিল। বিদেশী বিনিয়োগকাৰীয়ে বিনিয়োগ কৰিবলৈ আগ্ৰহী হৈছিল। আনকি ঘৰুৱা ৰপ্তানিকাৰক কোম্পানীসমূহেও সহজে বহিঃৰাজ্যলৈ সামগ্ৰী প্ৰেৰণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল। মনমোহন সিঙে এই সন্দৰ্ভত কৈছিলে ‘আমি কম সামগ্ৰী ৰপ্তানি কৰিছো, অধিক সামগ্ৰী আমদানি কৰা হৈছে। যিটো ঠিক নহয়।'
২) বিদেশী সামগ্ৰীৰ ওপৰত শুল্ক হ্ৰাসঃ তেওঁৰ ৰাজত্বকালতেই ভাৰতত বিদেশী সামগ্ৰীৰ আমদানি বহুত সহজ হৈ পৰিছিল। আমদানি শুল্ক হ্ৰাস কৰিবলৈ নাগৰিকে সুবিধা লাভ কৰিছিল। ফলত কম মূল্যত বিদেশী সামগ্ৰীয়ে ঘৰত প্ৰৱেশ কৰিছিল। সেই সময়ত সিঙে এবাৰতে আমদানি শুল্ক ৩০০ শতাংশৰ পৰা ৫০ শতাংশলৈ হ্ৰাস কৰিছিল। সস্তীয়া বিদেশী সামগ্ৰী দেশত প্ৰৱেশ কৰাৰ লগে লগে ঘৰুৱা কোম্পানীসমূহে কম দামত নতুন সামগ্ৰী প্ৰস্তুত কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল আৰু বিদেশী কোম্পানীৰ লগত ভাৰতত প্ৰতিযোগিতাৰ সৃষ্টি হৈছিল।
৩)প্ৰত্যক্ষ বিদেশী বিনিয়োগক উৎসাহিত কৰাঃ মনমোহন সিঙৰ কাৰ্যকালত দেশত প্ৰত্যক্ষ বিদেশী বিনিয়োগ বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিছিল। তেওঁৰ চৰকাৰে এনে বিত্তীয় নীতি প্ৰণয়ন কৰিছিল যিয়ে বিদেশী কোম্পানীক ভাৰতীয় বজাৰলৈ আকৰ্ষণ কৰিছিল। প্ৰয়াত প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে বিভিন্ন খণ্ডত থকা বাধা প্ৰত্যাহাৰ কৰে। এই পলিচিয়ে টেলিকম, খুচুৰা আৰু বীমা খণ্ডত প্ৰতিযোগিতাৰ সৃষ্টি কৰিছিল। যাৰ লাভ দেশবাসীয়ে পায়।
৪)আয়কৰ সংস্কাৰঃ মনমোহনে দেশবাসীক আয়কৰ দাখিল কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰে। সেই সময়ত তেওঁ আয়কৰ চাৰিটা পদক্ষেপৰ পৰা তিনি খোজলৈ হ্ৰাস কৰিছিল। বহুত আয়কৰ ৰেহাই আৰম্ভ হ’ল। ফলত নাগৰিকে অধিক আয়কৰ দিবলৈ উৎসাহিত হয়। তেওঁ ব্যক্তিগত আয়কৰ ৫৬ শতাংশৰ পৰা ৪০ শতাংশলৈ হ্ৰাস কৰে।
৫) ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা আইনঃ ২০১৩ চনত দেশত সৰ্বাধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ সামাজিক সুৰক্ষা আইন ৰূপায়ণ কৰা হয়। য'ত ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা আইন (NFSA) সৃষ্টি কৰিছিল মনমোহন সিঙে। এই আইনৰ অধীনত দেশৰ দুই তৃতীয়াংশই ৰাজসাহায্যযুক্ত খাদ্যশস্য লাভ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। মুঠতে ইয়াৰ জৰিয়তে নাগৰিকৰ মৌলিক অধিকাৰ সুৰক্ষিত হয়। ফলত দেশত পুষ্টিহীনতা আৰু অর্থনৈতিক বিকাশ আৰম্ভ হ’ল৷ এই পুষ্টিহীনতা ব্যৱস্থাটোৰ ফচল হিচাপেই ৰাষ্ট্ৰীয় স্বাস্থ্য মিচন প্ৰকল্প।
উল্লেখ্য যে, তেওঁৰ পূৰ্বসুৰী প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে তেওঁৰ শোকবাৰ্তাত মনমোহনক দেশৰ অন্যতম সন্মানীয় ৰাজনীতিবিদ বুলি অভিহিত কৰিছে। মনমোহন সিঙে মৃত্যুৰ পিছত প্ৰমাণ কৰিলে দহ বছৰ আগতে তেওঁ প্ৰকৃততে একো ভুল কোৱা নাছিল। ইতিহাসে তেওঁৰ প্ৰতি ইমান নিৰ্দয় হোৱা নাই তথা তথা ইতিহাসে তেওঁক স্মৰণ কৰিব।
লেখক- মহিবুল মণ্ডল
Continue Reading
