ডিজিটেল ডেস্কঃ ভাৰতৰ স্বাস্থ্য সেৱাৰ অৱস্থা চিন্তনীয় হৈয়েই আছে। ১৯৪৮ চনত এই দেশৰ সকলো জনসাধাৰণক স্বাস্থ্য সেৱা আগবঢ়াবলৈ বহু আঁচনি ৰচনা কৰা হৈছিল কিন্তু ইমান বছৰৰ পাছতো ইয়াৰ মাত্ৰ ৪১% পৰিয়ালৰ স্বাস্থ্য বীমা আছে। অৰ্থাৎ আজিও দেশৰ বহু লোকে বীমা ল’ব পৰা নাই।
ইয়াৰ উপৰিও চৰকাৰী চিকিৎসালয়ৰ অসংগঠিত অৱস্থা আৰু গুণগত মানৰ অভাৱেও লাখ লাখ ভাৰতীয়ৰ স্বাস্থ্যসেৱা লাভ কৰাত অসুবিধাৰ সৃষ্টি কৰিছে। ইয়াৰ দ্বাৰা স্বাস্থ্যসেৱা ব্যৱস্থাৰ দুৰ্বলতা প্ৰতিফলিত হোৱাই নহয়, সুলভ আৰু নিৰ্ভৰযোগ্য চিকিৎসা সেৱা বিচৰাসকলৰ বাবেও এক বৃহৎ সংকটৰ সন্মুখীন হৈছে।
ভাৰতৰ স্বাস্থ্যসেৱা খণ্ডৰ বৰ্তমান স্থিতি কি?
ভাৰতৰ স্বাস্থ্যসেৱা খণ্ড শেহতীয়া বছৰবোৰত দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে আৰু ২০২৩ চনলৈকে ইয়াৰ মূল্য ৩৭২ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ হৈছে, যাৰ ফলত প্ৰায় ৭৫ লাখ লোকে কৰ্মসংস্থাপন লাভ কৰিব। টেলিমেডিচিন, স্বাস্থ্য প্ৰযুক্তি আৰু চিকিৎসা পৰ্যটনৰ দৰে নতুন প্ৰযুক্তি আৰু সেৱাসমূহ এই ক্ষেত্ৰত দ্ৰুতগতিত সম্প্ৰসাৰিত হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও ই-স্বাস্থ্যৰ ক্ষেত্ৰতো যথেষ্ট বৃদ্ধি হৈছে, আৰু অনুমান কৰা হৈছে যে ২০২৫ চনৰ ভিতৰত এই দুটা ক্ষেত্ৰত বজাৰ ১৬ বিলিয়ন ডলাৰতকৈ অধিক হ’ব।
ভাৰতৰ চিকিৎসালয়ৰ বজাৰখনো দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে, ২০২৩ চনত ইয়াৰ আনুমানিক মূল্য ৯৮.৯৮ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ। আগন্তুক দহ বছৰত এই সংখ্যা দুগুণ হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে। ভাৰতত প্ৰতি ৮৫৪ জনৰ বিপৰীতে মাত্ৰ ১ জন চিকিৎসকৰ ব্যৱস্থা আছে, য’ত এলোপেথিক আৰু আয়ুচ দুয়োবিধ চিকিৎসককে অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে, ইয়াৰ পৰা দেখা যায় যে দেশত এতিয়াও চিকিৎসকৰ সংখ্যা সীমিত।
ইয়াৰ উপৰিও চিকিৎসা পৰ্যটনতো ভাৰতে উল্লেখযোগ্য সফলতা লাভ কৰিছে। ভাৰত এতিয়া বিশ্ব স্বাস্থ্য পৰ্যটনৰ কেন্দ্ৰবিন্দুত পৰিণত হৈছে, আৰু এই খণ্ডই ২০২৪ চনত ৭.৬৯ বিলিয়ন ডলাৰৰ অৱদান আগবঢ়াব, আনহাতে এই সংখ্যা ২০২৯ চনৰ ভিতৰত ১৪.৩১ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি পাব পাৰে।
স্বাস্থ্যসেৱা খণ্ডতো বিদেশী বিনিয়োগ বৃদ্ধি পাইছে। ২০২৪ চনৰ মাৰ্চ মাহলৈকে ভাৰতত ঔষধৰ ক্ষেত্ৰত বিদেশী বিনিয়োগ ২২.৫৭ বিলিয়ন ডলাৰ হ’ব বুলি আশা কৰা হৈছে, যিয়ে এই খণ্ডত বিশ্বব্যাপী আস্থা আৰু বৃদ্ধিৰ প্ৰতিফলন ঘটাব। এইদৰে ভাৰতৰ স্বাস্থ্যসেৱা খণ্ড কেৱল আভ্যন্তৰীণভাৱে শক্তিশালী হোৱাই নহয়, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্যায়তো ই উল্লেখযোগ্য সম্প্ৰসাৰনৰ বাবেও সাজু হৈছে।
ভাৰতত সাৰ্বজনীন স্বাস্থ্য ক’ভাৰেজত বাধাৰ সৃষ্টি কৰা বিষয়সমূহ কি কি?
ইউনিভাৰ্চেল হেল্থ কভাৰেজে (UHC) কেৱল চিকিৎসাৰ সুবিধা লাভ কৰাই নহয়, প্ৰতিৰোধ, স্বাস্থ্য শিক্ষা, টিকাকৰণ, আৰু অন্যান্য প্ৰতিৰোধমূলক ব্যৱস্থাৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। কিন্তু ভাৰতত ইউনিভাৰ্চেল হেল্থ কভাৰেজ (UHC) লাভৰ ক্ষেত্ৰত বহুতো ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান আছে, যিয়ে স্বাস্থ্য সেৱাৰ উপলব্ধতা আৰু মানদণ্ডৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাইছে। আটাইতকৈ ডাঙৰ সমস্যাটো হ’ল চৰকাৰে স্বাস্থ্য সেৱাৰ বাবে অতি কম খৰচ কৰে। ভাৰতে নিজৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ (জিডিপি) মাত্ৰ ১.৯%হে স্বাস্থ্যৰ বাবে ব্যয় কৰে, যিটো বিশ্বৰ বৃহৎ দেশসমূহৰ তুলনাত বহু কম।
১) স্বাস্থ্য সেৱাৰ সুবিধা লাভৰ ক্ষেত্ৰত আঞ্চলিক বৈষম্যঃ স্বাস্থ্য সেৱাৰ সুবিধাৰ বৈষম্যও দেশৰ বাবে এক ডাঙৰ সমস্যা। ভাৰতবৰ্ষৰ চহৰ অঞ্চলত উন্নত স্বাস্থ্য সুবিধা থকাৰ বিপৰীতে গ্ৰামাঞ্চলত সা-সুবিধাৰ ভয়াৱহ অভাৱ। ভাৰতৰ ৭০ শতাংশ স্বাস্থ্য পেছাদাৰী লোক চহৰ অঞ্চলত বাস কৰে, আনহাতে ৬৫ শতাংশ জনসংখ্যা গাঁৱত বাস কৰে, যাৰ ফলত গ্ৰাম্য অঞ্চলত স্বাস্থ্যসেৱাৰ ক্ষেত্ৰত বৃহৎ বৈষম্যৰ সৃষ্টি হয়।
২) অসংক্ৰামক ৰোগৰ উচ্চ বোজাঃ ভাৰতত ডায়েবেটিছ, হৃদৰোগ আৰু কৰ্কট ৰোগৰ দৰে অসংক্ৰামক ৰোগ দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে, যাৰ ফলত স্বাস্থ্য ব্যৱস্থাত ব্যাপক হেঁচা পৰিছে। এই ৰোগসমূহৰ চিকিৎসাৰ বাবে অধিক ব্যয় আৰু সম্পদৰ প্ৰয়োজন হয়, আনহাতে স্বাস্থ্য সেৱাৰ গুৰুত্ব মূলতঃ সংক্ৰামক ৰোগৰ ওপৰত। তদুপৰি বায়ু প্ৰদূষণ, দুৰ্বল অনাময় আৰু পুষ্টিহীনতাৰ দৰে সমস্যাইও স্বাস্থ্যৰ বৈষম্য বৃদ্ধি কৰে।
৩) চৰকাৰী আঁচনিসমূহৰ অকাৰ্যকৰী ৰূপায়ণঃ ইয়াৰ বাহিৰেও দেশত চৰকাৰী আঁচনিসমূহৰ অকাৰ্যকৰী ৰূপায়ণৰ বাবে এই সমস্যা দ্ৰুতগতিত বৃদ্ধি পাইছে। যেনেকৈ আয়ুষ্মান ভাৰত আঁচনিৰ অধীনত স্বাস্থ্য কভাৰেজ প্ৰদানৰ লক্ষ্য আছিল, কিন্তু অসমান ৰূপায়ণ আৰু সজাগতাৰ অভাৱৰ বাবে বহু লোকে এই আঁচনিৰ সুবিধা লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা নাই।
৪) স্বাস্থ্য বীমাৰ অভাৱঃ স্বাস্থ্য বীমাৰ অভাৱ আন এক ডাঙৰ বাধা। ভাৰতৰ ৯৫% জনসংখ্যাৰ স্বাস্থ্য বীমা নাই, আৰু বেছিভাগ মানুহেই নিজৰ পকেটৰ পৰাই চিকিৎসাৰ খৰচ বহন কৰে। ইয়াৰ বাবে দুখীয়া মানুহ আৰু অধিক ঋণত ডুব যায়।
সাৰ্বজনীন স্বাস্থ্য কভাৰেজ কেনেকৈ দ্ৰুত কৰিব পাৰি?
১) স্বাস্থ্যৰ বাবে ব্যয় বৃদ্ধিঃ ভাৰতে নিজৰ জিডিপিৰ ২.৫% স্বাস্থ্যসেৱাৰ বাবে ব্যয় কৰিব লাগে। ইয়াৰ দ্বাৰা স্বাস্থ্য সেৱাৰ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা, অধিক চিকিৎসক আৰু কৰ্মচাৰী নিযুক্তি আৰু অত্যাৱশ্যকীয় ঔষধৰ উপলব্ধতা বৃদ্ধি কৰাত সহায়ক হ’ব।
২) প্ৰাথমিক স্বাস্থ্য সেৱাৰ উন্নতি : প্ৰাথমিক স্বাস্থ্য কেন্দ্ৰ (PHC) আৰু উপ-কেন্দ্ৰসমূহ শক্তিশালী কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। এই কেন্দ্ৰসমূহত অধিক গুৰুত্ব দিলে মানুহে প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়ত ৰোগৰ চিকিৎসা লাভ কৰিব পাৰিব আৰু বৃহৎ চিকিৎসালয়সমূহৰ ওপৰত চাপ কমি যাব। এই কেন্দ্ৰসমূহৰ সৈতে টেলিমেডিচিনৰ দৰে সেৱাসমূহ সংযোগ কৰিও গ্ৰামাঞ্চলত স্বাস্থ্য সেৱাৰ সুবিধা বৃদ্ধি কৰিব পাৰি।
৩) স্বাস্থ্য বীমাৰ প্ৰসাৰঃ আয়ুষ্মান ভাৰতৰ দৰে আঁচনিসমূহ অধিক ফলপ্ৰসূ কৰি তোলা উচিত যাতে সকলোৱে সুলভ মূল্যৰ স্বাস্থ্য বীমা সেৱা লাভ কৰিব পাৰে। ইয়াৰ ফলত দৰিদ্ৰ লোকৰ ওপৰত স্বাস্থ্য খৰচৰ বোজা কমি যাব।
৪) স্বাস্থ্যকৰ্মীৰ অভাৱ দূৰ কৰিবলৈ : ভাৰতত চিকিৎসক, নাৰ্ছ আৰু অন্যান্য স্বাস্থ্যকৰ্মীৰ বিপুল নাটনি হৈছে। ইয়াৰ বাবে তেওঁলোকক উন্নত কৰ্ম পৰিস্থিতি, প্ৰশিক্ষণ আৰু অধিক দৰমহা দিয়াৰ প্ৰয়োজন, যাতে তেওঁলোকে গ্ৰাম্য অঞ্চলতো কাম কৰিবলৈ প্ৰেৰণা লাভ কৰিব পাৰে।
৫) ডিজিটেল স্বাস্থ্য সেৱাৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধিঃ আয়ুষ্মান ভাৰত ডিজিটেল মিছনৰ অধীনত ডিজিটেল হেল্থ আইডিৰ দৰে আঁচনিয়ে ৰোগীৰ ৰেকৰ্ড সুশৃংখলিত কৰিব পাৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা বিশেষকৈ গ্ৰামাঞ্চলত স্বাস্থ্য সেৱাৰ মান আৰু সুলভতা উন্নত হ’ব।
৬) স্বাস্থ্য সেৱাত ব্যক্তিগত আৰু ৰাজহুৱা অংশীদাৰিত্বঃ চৰকাৰে ব্যক্তিগত চিকিৎসালয়ৰ সৈতে অংশীদাৰিত্ব কৰি মৌলিক স্বাস্থ্য সুবিধাসমূহৰ উন্নতি সাধন কৰিব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপে, ৰাজস্থানৰ মুখ্যমন্ত্ৰী ফ্ৰী মেডিচিন আঁচনিয়ে ফাৰ্মাচিউটিকেল কোম্পানীসমূহৰ সৈতে অংশীদাৰিত্ব কৰি তাত থকা লোকসকলক সুলভ মূল্যৰ ঔষধ যোগান ধৰিছিল।
৭) আঞ্চলিক বৈষম্য হ্ৰাস কৰাঃ উত্তৰ প্ৰদেশ আৰু বিহাৰৰ দৰে কিছুমান ৰাজ্যত স্বাস্থ্য সেৱাৰ নাটনি হৈছে। এই ৰাজ্যসমূহক উৎসাহিত কৰি স্বাস্থ্য সেৱা সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে ধন আৰু সম্পদ প্ৰদান কৰিব পাৰি।
৮) মানসিক স্বাস্থ্য সেৱাৰ উন্নতিঃ মানসিক স্বাস্থ্য সম্পৰ্কে সজাগতা বৃদ্ধিৰ প্ৰয়োজন। ইয়াৰ বাবে টেলিমেডিচিন প্লেটফৰ্ম ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি যাতে মানুহে সহজে সহায় লাভ কৰিব পাৰে।
৯) পৰম্পৰাগত চিকিৎসাৰ অন্তৰ্ভুক্তিঃ আয়ুষ (আয়ুৰ্বেদ, যোগ, সিদ্ধ)ৰ দৰে পৰম্পৰাগত চিকিৎসা ব্যৱস্থাকো আধুনিক চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ সৈতে সংযুক্ত কৰিব পাৰি, যাতে মানুহৰ অধিক চিকিৎসাৰ বিকল্প থাকে।
Continue Reading
